De strijd om de mummie

De Nederlandse verzamelaar Oscar van Overeem kocht het beeld in 1995 voor 40 duizend euro van de Nederlandse handelaar Benjamin Rustenburg. Of hij van goeder trouw was toen hij in Hongkong de deal sloot, is een vraag die de advocaat van Yangchun, Jan Holthuis van advocatenkantoor Buren in Beijing, zeker zal opwerpen. Dat schrijft NRC Handelsblad vandaag in een reportage.

Van Overeem had volgens Holthuis als ervaren handelaar moeten vaststellen of het om roofkunst ging. De handel in gestolen Chinese voorwerpen bereikte in die jaren immers een hoogtepunt en de reputatie van Rustenburg was niet loepzuiver. Ook moet de Amsterdamse rechtbank vaststellen of het dorpscomité het recht heeft een civiele procedure in Nederland aan te spannen. 

Waarom is het beeld, afgezien van de waarde, zo belangrijk voor de Chinezen?  Maandenlang huilde heel Yangchun van intens verdriet vanwege de verdwijning van het special beeld. Speciaal is het namelijk zeker. "Zijn hoogbejaarde vader en moeder huilden nog wel het langst, herinnert theeboer Lin Chuanzong (68) zich over de verdwijning op 23 oktober 1995 van Zhanggong, het eeuwenoude boeddhabeeld in de dorpstempel," schrijft NRC.

"En wij huilden van grote blijdschap toen wij in 2014 hoorden dat onze patriarch was ontdekt en in het bezit is van de Nederlandse verzamelaar Oscar van Overeem”, vult zijn neef Lin Jiabing (63) aan. "Een wonder", aldus Jiabing. De ontdekking van het beeld was in 2014 wereldnieuws omdat werd vastgesteld dat zich onder het goudkleurig beschilderde en gelakte pleisterwerk een mummie in lotushouding bevond.

Als de rechter vaststelt dat het boeddha-beeld een lijk bevat – en daar bestaat geen twijfel over na de CT-scan – moet de mummie terug naar de nabestaanden of de beheerders

Een mummie dus en niet zomaar Boeddhabeeldje. Dat is de claim van de Chinezen. Vandaag moet de rechtbank vaststellen of Zhanggong een lijk of een ding is. Als de rechter vaststelt dat het boeddha-beeld een lijk bevat – en daar bestaat geen twijfel over na de CT-scan – moet de mummie terug naar de nabestaanden of de beheerders. En die beheerders zijn de dorpelingen van Yangchun. Ze behoren allemaal tot de Lin-clan. Met het eeuwenoude, genealogische dorpsregister kunnen ze aantonen dat in de elfde eeuw Zhanggong hier in de vallei woonde en was opgenomen in de Lin-gemeenschap.

De overlevering wil dat het beeld van generatie op generatie is overgedragen. Hij ontwikkelde zich tot geestelijk leider en een soort dokter of medicijnman die de dorpelingen van de pest wist te genezen. Daarna stierf hij en werd hij met sandelhout en houtskool in lotushouding gemummificeerd. Een praktijk die destijds veel voorkomend was.

Volgens Van Overeem staat het helemaal niet vast dat het beeld uit Yangchun afkomstig is. Dat wordt door het dorpscomité weersproken. Voorzitter van het dorpscomité, Lin Ligui, stelt dat geen enkel ander dorp de mummie heeft geclaimd, terwijl het nieuws van de ontdekking in 2014 van de mummie in het beeld ook groot nieuws was in China. Maar belangrijker, zegt Ligui, is "dat de namen en tekens op het beeld overeenkomen met het beeld dat hier altijd heeft gestaan”. Hij laat foto’s zien, maar die blinken niet uit in helderheid, aldus NRC-journalist Oscar Garschagen.

"Mao Zedong redde en beschermde China, Zhanggong beschermde eeuwenlang de dorpelingen. Hij zit heel diep in onze harten”.

Het wonder van Amsterdam, dat is wat Yangchun nodig heeft. Het beeld moet terug naar het dorp. "De theeboeren Lin Chuanzong en Lin Jiabing laten graag de grot zien waar zij als tieners tijdens de Culturele Revolutie (1966-1976) Zhanggong verborgen voor de jonge Rode Wachters. De ideologische stoottroepen van Grote Roerganger Mao Zedong waren ook doorgedrongen tot het geïsoleerde Yangchun om „oude gedachten, oude gebruiken, oude cultuur en oude gewoonten” (dixit Mao) te vernietigen."

"Wij moesten kiezen tussen de instructies van de overheid of onze loyaliteit aan onze ouders, die Zhanggong ook altijd hebben beschermd”, vertelt Lin Chuanzong als wij langs een beekje en tussen de terrasvormige rijstvelden en pas gesnoeide theeplanten naar de grot achter een verlaten boerderij klimmen. "Dat was een hele moeilijke keuze, ook omdat wij dagenlang werden ondervraagd door de rode wachters.”

Hij herinnert zich nog goed hoe zwaar het beeld met de mummie was. "Ik was sterk als een os, maar we moesten de patriarch met zijn tweeën dragen”, grijnst hij breed, waardoor zijn ene, metalen tand glinstert in de zon. Hij is er nog steeds trots op dat hij het beeld tien jaar lang verborgen wist te houden. "Mao Zedong redde en beschermde China, Zhanggong beschermde eeuwenlang de dorpelingen. Hij zit heel diep in onze harten”.