De donkere kant van vriendschap

Een goede vriend maakt het leven vaak rijker, maar vriendschap heeft ook een negatief aspect. “Om een goede band met iemand op te bouwen, heb je een gezamenlijke vijand nodig.”

Goede vrienden zijn niet altijd makkelijk te vinden. Wel zijn ze vaak van onschatbare waarde. Volgens hoogleraar sociologie Beate Volker doen ze zelfs wonderen voor je gezondheid. 

Wetenschappers deden onderzoek naar verkoudheid en vriendschap. "Met veel mensen om je heen zou je verwachten dat je eerder verkouden wordt, maar het tegendeel blijkt waar", zegt Volker tegen New Scientist. "Een netwerk van vrienden beschermt je juist tegen ziektes: het hebben van vrienden verlaagt stress, waardoor je weerstand wordt verhoogd."

Het is bewezen dat mensen vrienden kiezen die op hen lijken. Vriendschappen tussen een jongere en oudere komen bijvoorbeeld weinig voor. Vrijwel iedereen zoekt zijn gelijken op. Het gaat zelfs zo ver dat mensen – onbewust - vrienden kiezen die een vergelijkbare bloedsomloop in de hersenen hebben.

Omgaan met hetzelfde soort mensen leidt tot harmonie: je voelt je verbonden met de ander en begrijpt elkaar zonder al te veel woorden. Dat gevoel van harmonie heeft echter ook een keerzijde. Mensen hebben de neiging om een duidelijk onderscheid te maken tussen mensen die op hen lijken en ‘de rest’. Zodoende kan volgens onderzoek het ‘wij-zij-gevoel’ dat vriendschap veroorzaakt de basis vormen voor xenofobie en racisme.

“Vriendschap is altijd een soort samenzwering”, zegt Alexander Nehamas, professor filosofie in Princeton in The New York Times. “Wij zijn hier, zij zijn daar. Wij gaan ons ding doen, wat zij er ook van vinden.” En als ze dan toch met ons mee willen doen, zeggen we: die stoel is bezet voor een vriend.

Het ‘wij-zij-gevoel’ betekent niet dat verschillende groepen niet naast elkaar kunnen bestaan. “Het is goed mogelijk om ‘de andere groep’ met milde afkeer of zelfs met tegenzin te respecteren”, zegt Nicholas Christakis van de universiteit van Yale in The New York Times. “Verschillende groepen gaan elkaar heus niet meteen vermoorden.” Voorbeelden uit het dagelijks leven laten wel zien dat een gezamenlijke vijand de band versterkt.

Wetenschappers van de Kansas University berekende hoeveel uur het kost om een goede vriendschap te sluiten. Zij stellen dat je 50 uur met iemand door moet brengen voordat je iemand een vriend kan noemen. Na 90 uur wordt de band sterker en pas na 200 uur kan je iemand een ‘beste vriend’ noemen.

Na je dertigste is het overigens steeds moeilijker om vriendschappen te sluiten. Het wordt dan namelijk lastiger om te voldoen aan de drie voorwaarden die sociologen van cruciaal belang achten om vriendschappen te sluiten: nabijheid, herhaalde ongeplande interacties en een vertrouwde omgeving. Dat is volgens hoogleraar sociologie Rebecca Adams van de Universiteit van North Carolina de reden dat mensen de meeste vrienden maken in hun studietijd. Dan is het namelijk eenvoudiger om aan die drie voorwaarden te voldoen.

Een ding is zeker. Uiteindelijk hebben we allemaal vrienden nodig. Al is het maar om een verkoudheid te voorkomen.